AUREN MUTU'A TSAKANIN MUSULMI

AUREN MUTU'A TSAKANIN

MUSULMI (1)

Sheikh Sale Sani Zaria

Idan mutum ya bibiyi abubuwan da ake fada da rubutawa a kan Auren Mutu’a a wannan zamani daga malaman Ahlus Sunna. A dukkanin abubuwan da ake fada akwai abubuwa masu jan hankali matuka wanda ake bukatar al'umar musulmi su fahimci hakikanin sa. Alhamdu lillahi dukda cewa su malaman suna kokarin fada da wannan ibada amma anyi dace suka yarda da halaccin Mutu’a da ayar AlKur’ani ta cikin Surar Nisa’i aya ta 24. A kan haka ne ma nake ganin cewa duk mai hankali zai yi mamakin yadda wasu malamai suke kwatatnta auren mutu’a da "dadiro" ko "kwanan gida". Idan har mutum ya yarda da cewa akwai ayar AlKur’ani wadda ta halatta Mutu’a ko da kuwa ya yarda da cewa an goge ta daga baya, to da wace irin mahanga kuma yake kwatanta shi da dadiro da kwanan-gida? Ina ayar da ta taba halatta dadiro da kwanan-gida a AlKur’ani har ya cancanci irin wannan kwatanci? Dadiro fa alfasha ne! Yanzu yana jin cewa akwai inda Allah Ya taba horo da aikata alfasha sannan daga baya ya hana? Kuma yana jin cewa Sahabban da suka aikata mutu’a (koda kuwa a farkon halatta shi din ne) sun aikata alfasha kenan? Yaya matsayin Sahabban da suka saura da fahimtar rashin goge mutu’a ba wani bambanci tsakanin “fitatu” ko “masu gafaka” da wasunsu. Yana jin irin wadannan sun yarda kuma suna- aikata alfasha kenan? Misalta haka da matakan haramta giya kuskure ne, saboda Musulunci ba shi ya halatta giya a matakin farko ba, alhali mutu’a Musulunci ne ya kirkire shi tun asali. Ko ta halin kaka dai lamarin ba yadda irin wadannan malamai suke dauka ba ne. Tun lokacin Sahabbai akwai sabanin ra’ayi a kan wanzuwar hukuncin auren mutu’a, sai dai na su ba irin sabanin da ya biyo bayan yaduwar kirkirun hadisan karya ba ne. A wancan lokacin sabanin kan ko Khalifa na da hakkin haramta hukuncin Allah da ManzonSa bisa kowane irin dalili ne kuwa, ko ba shi da wannan hakkin? A nan ina cewa ne hadisan da ake ambata a yau wadanda suke dangana haramta mutu’a ga Manzo [SAWA] kirkirarru ne kuma Sahabbai ba su san su ba. Insha’Allah zan tabbatar da haka a binciken da zai zo kan wadannan hadisai a nan gaba cikin wannan kasida insha Allah.

Kamar yadda na fada, sabani ya gudana ne tsakanin malaman Musulmi (ba kawai tsakanin ’yan Shi’a da Ahlusunna kamar yadda wasu suke dauka dangane da goge shi da abin da ya goge shi da lokacin da aka goge shi.

To a yanzu zan fara ne da gabatar da hujjojin masu haramta Auren Mutu'a.

Zan fara ne da masu kafa hujja da wasu ayoyin da suke riyawa cewa sun shafe ayar Auren Mutu'a

Fadar Goge Auren Mutu’a Da AlKur’ani 
Wasu daga malaman Ahlussunna da fakihansu sun tafi a kan cewa AlKur’ani ne ya haramta mutu’a kafin komai. Daga ayoyin da suke kawowa a kan haka akwai fadar Allah cewa:“Kuma su ne wadanda suke kare al’aurarsu (daga aikata sabo); sai ga matayensu ko kuyangin da suka mallaka, to lallai su (a kan wannan) ba ababen zargi ba ne. To duk wanda ya nemi wanin wannan to wadannan su ne masu ketare iyaka ” (al- Mu’uminun: 5-7); 
Bisa la’akari da cewa auren mutu’a ba aure ba ne, kuma matar da aka yi

auren da ita ba matar aure ba

ce, ga shi kuma da ma ba

kuyanga ba ce. 

Aya ta biyu da suke kafa hujja da ita ita ce ayar Saki dake cewa: “Ya kai

wannan Annabi, idan za ku

saki mata ku sake su ga

iddarsu” (al-Talak: 1). 

Sai kuma aya ta uku wadda ita ce

ayar gado tsakanin ma’aurata

dake cewa: “Kuna da (gadon)

rabin abin da matanku suka

bari idan ba su da da… ” (al-

Nisa’i: 12).

A kan haka na ke cewa:

1- Duk an dace a kan cewa

Surar Mu’uminun (wadda ayar

da suke da’awar an goge

mutu’a da ita) a Makka aka

saukar da ita, alhali Nisa’i

(wadda ayar halaccin mutu’a

ta zo a cikin ta) a Madina ta

sauka, ta ina saukakkiyar

Makka ke iya goge saukakkiyar

Madina? Da wannan ba zai

yiwu wannan aya ta goge

mutu’a ba. Haka wannan ya

raunana abin da masu

haramtawa ke doruwa a kai na

cewa halattawarta a farkon

Musulunci ne, wanda a

rayuwar Makka kenan. A duk

surorin nan biyu kuwa babu

wani dalili daga dukkan

bangarorin biyu da ya toge

ayar mutu’a da cewa a Makka

ta sauka.

2- Mutu’an da muke zance a

kansa AURE ne; don haka

matar da aka yi da ita MATAR

AURE ce; saboda tun da har

AlKur’ani ya zo da shi da sigar

yarjejniya tsakanin mata da

miji, ya shiga cikin tsaikon

aure kenan. Da wannan za mu

iya kasa auren Musulunci zuwa

kashi biyu: auren dindindin da

auren mutu’a; a dabi’ance zai

zama suna da wuraren da

suka daidaita da inda suka

saba da juna.

3- Duk malaman da suka

halatta Mutu’a sun wajabta

idda ga matar da aka yi auren

da ita a duk lokacin da auren

ya kare. Iddarta kwana arba’in

da biyar ne da ittifakin

malaman Shi’a (zancen da

wasu ke dangana musu na

cewa ba sa wajabta idda a kan

auren mutu’a tsabagen kage

ne da shaidar zur). Wannan ya

bayyana kuskuren tunanin cewa wani na iya

“auren mutu’a da wata (mace)

na awa biyu misali, kuma

tsawon rayuwar auren ya

kare; wani ya ya aura na

tsawon kwana biyu shi ma ya

kare; wani ya aura na kwana

biyar…” a ina masu fadar hakan suka ga wannan?

Mafi karancin muddar dake

tsakanin karewar auren

mutu’a da wani sabo shi ne

kwana 45. Ya kamata a rika

neman sani kafin ayi magana!

4- Idan kuwa don ba saki a

cikinsa ne, to ai saki ba

manufar aure ba ne, shi

hanyar magance matsaloli ne

a lokacin da abubuwa suka

rincabe suka kai haddin rashin

wani magani idan ba sakin ba;

don haka ne ma Manzo

[SAWA] ya siffanta saki da

“halal din da Allah ke fushi da

shi.” Kara da cewa masu

halatta mutu’a sun halatta

miji ya yafe abin da ya saura

na muddar auren saboda

kowane irin dalili ne kuwa,

wanda hakan ke matsayin

hanyar samar da mafita irin

na saki.

5-Fadar cewa an haramta

mutu’a ne da ayar gado

tsakanin ma’aurata, bisa

la’akari da cewa ba a wajabta

gado tsakanin ma’aurata a

auren mutu’a ba, wannan ba

kakkarfan dalili ba ne; saboda

babu abin da ke lizimta wa

hatta dauwamammen aure

gadon ma’aurata; bisa la’akari

da cewa akwai halayen da

shari’a ta yanke igiyar gado

tsakanin ma’aurata, kamar a

lokacin da kafirci ya gindaya

(saboda kafiri ba ya gadon

Musulmi); ko kisa ya shigo

(saboda wanda ya yi kisa ba ya

gadon wanda ya kashe). Da

wannan za mu iya fahimtar

cewa gado wani tanaji ne na

dabam daga aure, illa dai shi

aure (na dindindin) daya ne

daga sabubban gado; iyakarta

kenan.

6-Dukkanin wadancan ayoyi ba

su fito barobaro sun haramta

auren mutu’a kamar yadda

ayar da ta halatta shi ta fito

da halattawan ba; domin kuwa

ayar da ta halatta cewa ta yi:

“Abin da kuka yi mutu’a da

su a kan shi, to ku ba su

ladaddakinsu (wannan)

farilla ne ” (Nisa’i: 24). Ga shi

kuwa Allah Yana fadar yadda

Yake goge wata aya da wata

da cewa: “Idan muka shafe

wata aya ko muka manta

da ita (wato muka kau da

kai daga gare ta) mukan zo

da wadda ta fita ko kamar

ta” (Baqara: 105). Idan za mu

yi amfani da yadda muka saba

fahimtar AlKur’ani a nan, ya

kamata mu fahimci cewa

ayoyin da ake da’awar goge

mutu’a da su ba su fito da

haramta shi daidai da yadda

ayar dake halattawa ta fito da

bayanin halattawan filla filla

ba. Kuma ba su zo da wani

hukunci day a musanya

mutu’a ba (bisa la’akari da

cewa da ma can akwai tsarin

dauwamammen aure kafin a

halatta mutu’a). Wannan ya

saba da waccan ka’ida ta “goge

aya da wadda ta fi ta ko irin

ta.”

Wadannan dalilai shida kawai

sun isa su sa dole mu ki yarda

da goge mutu’a da wata aya

daga AlKur’ani.

AUREN MUTU'A TSAKANIN

MUSULMI (2)

Fadar Goge Auren Mutu’a

Da Hadisai.

Wannan ya kawo mu nazari a

kan da’awar goge mutu’a da

ruwayoyi, wanda shi ne mafi

karfin madogaran masu

haramtawan. Ruwayoyin

haramta mutu’a sun kasu

kashi biyu kamar haka:

Kashi Na Daya: Su ne

ruwayoyin dake dangana

gogewan ga Manzo (SAWA).

Irin wadannan hadisai an

dangana ruwayarsu ga mutane

uku:

a) Imam Ali bin Abi Talib: a

hadisin Abubakr bin Abi

Shaiba, wanda isnadinsa ya

hadu da Sufyan bin Uyaina

daga Zuhri, ya kare da Ali

[AS] ta hanyar dansa

Muhammad (binl-Hanafiyya),

wanda kuma yake cewa (wai

Ali) ya ce: “Lallai Manzo

(SAWA) ya hana auren mutu’a

a lokacin (yakin) Khaibara

kuma ya hana cin naman

jakunan gida.” Wannan ya

maimaitu da lafuzza

makusanta a kusan duk

littafan hadisai na Ahlussunna.

Wannan hadisi ba ya iya zama

hujja a kan goge mutu’a

saboda dalilai ma su zuwa:

1. Yana da babbar matsala a

isnadinsa, saboda a ciki jerin

wadanda suka ruwaito shi

akwai Sufyan bin Uyaina,

wanda shi Sufyan sananne ne

datadlisi a hadisai (wato boye

aibobin da ke tattare da

hadisi ko sanadinsa). Wannan

shi ne abin da Zahabi ya

tabbatar a cikin littafinsa

Mizanul-l’itidal (2/170), har

ma ya kara da cewa shi Sufyan

bin Uyaina “ya kware da irin

wannan aiki na tadlisi, kuma

ba ya yin haka sai ta hanyar

jingina wa mutanen da aka

yarda da su.” Dacewan

malaman hadisi ne kuwa cewa

tadlisi na daga mafi girman

abubuwan dake raunana

hadisi; don haka irin hadisin

dake da wannan illa ba zai

taba goge hukuncin AlKur’ani

ba.

2. Yayi karo da abin da ya

shahara daga Imam Ali [AS]

na nacewarsa a kan halaccin

auren mutu’a; ta yadda har

maganarsa mai cewa: “Ba don

cewa Umar ya hana auren

mutu’a ba da babu wanda zai

yi zina sai tababbe” ya zama

ruwan-dare a tasakanin masu

nazari a kan lamarin mutu’a.

Don kore wa masu sukar Mutu'a

shakka nake cewa a duba

wannan zance na Imam Ali

[AS] a tafsirin Tabari (5/13);

da Tafsirul Kabir na

Fakhruddin al-Razi (10/50); da

tafsirin Durrul Manthur na

Suyuti (2/140); da tafsirin

Kurtubi (5/130) da wasu

littafan hadisi irin su Nailul-

Autar na Shaukani

(3/250-251) da Subulul-Salam

(sharhin Bulugul-Maram) na

San’ani (3/967).

b) Sai ruwayar da ta zo ta

hanyar Sabra bin Ma’abad al-

Juhaniy: Shi ne hadisin Abdul-

Malik bin Rabi’ bin Sabra da

ke cewa: “Manzon Allah

[SAWA) ya umarce mu da yin

mutu’a a shekarar da aka

bude Makka yayin da muka

shiga birnin Makka, amma ba

mu fice daga cikinta ba har

sai da ya hana mu yin auren

na mutu’a.” Wannan hadisi ya

maiamaita da lafuzza

makusanta ta yadda har ya

wuce wanda ya gabace shi. Sai

dai shi ma kamar wanda ya

gabace shi ne, ba shi da

kwarin da zai iya goge ayar

AlKur’ani saboda dalilai masu

zuwa:

1. Duk da yawan hanyoyinsa

sai dai duk sun kare ne da

Sabra daga babansa. Wannan

ya sa hadisin ya zama cikin

hadisan al-Aahad (wato hadisin

da ya fito ta hanyar mutum

daya) wanda malamai suka

dace a kan cewa ba ya goge

aya. Kara da cewa a daya daga

cikin ruwayoyin na Sabra an ce

huduba Manzo [SAWA] ya yi

ga jama’a a tsakanin Ka’aba da

Makamu Ibrahim; amma duk

da haka babu wanda ya

ruwaito wannan huduba sai

Sabra shi kadai!

2. Sabra ya ruwaito shi ne

daga babansa Rabi’u, wanda

masana masu ruwayar hadisi

suka kusan dacewa a kan cewa

majhuli ne (wato ba a ma san

shi ba). Wannan ma aibi ne

dake raunana hadisi.

3. Ruwayoyin Sabra

din suna karo da juna wajen

fayyace lokacin da haramtawan

ya faru; wasu daga cikin su

sun ce ranar bude Makka,

wasu suka ce a hajjin ban-

kwana. Kara da cewa ya yi

karo da hadisin da a kan

dangana wa Ali, wanda zance

a kansa ya gabata; saboda a

can an dangana haramtawan

ne da lokacin yakin Khaibara.

Wannan duk da cewa wasu

masu sharhin hadisan, irin su

Ibin Hajar mai sharhin

Bukhari, sun yi kokarin sama

wa wannan mummanan

karyata juna dake cikin

hadisan dake haramta mutu’a

mafita na cewa ta yiwu an

maimaita hanin ne, sai dai

wannan zato ne da bai dogara

da wani dalili ba, taimakon da

zai iya yi shi ne ya samar

mana da shakka a kan haka;

wanda ya fi wannan rauni shi

ne fadar maimaita halattawan

da haramtawan fiye da sau

daya da wasu malamai (irin su

Imamu Shafi’i a littafinsa

Kitabul-Ummu). Da wannnan,

ta yaya kuwa za a dogara goge

tabbataccen hukuncin AlKur’ani

da abin da ake shakka a kan

tabbatarsa?

c) Sai Ruwayar Salma bin

Akwa’u: Shi ne hadisin

Musulim (a Littafin Aure,

babin mutu’a), wanda a cikin

isnadinsa akwai Yunus bin

Muhammad da kuma Abdul-

Wahid bin Ziyad, wanda ya ce:

“Manzon Allah [SAWA] ya yi

mana rahusa da yin auren

mutu’a a shekarar bude

Makka na kwana uku, sannan

sai ya hana yin auren.” Shi

ma wannan hadisi kamar

sauran ’yan’wansa ne, ba ya

iya zama hujjar haramta

mutu’a saboda raunin hanyar

da ya fito (isnadinsa); domin

daga maruwaitansa akwai

Yunus bin Muhammad, wanda

manyan masana masu ruwaya

daga Ahlussuna guda uku suka

raunana shi, wadannan kuwa

su ne Ibn Mu’in da Nasa’i da

Ahmad bin Hanbali (kamar

yadda Zahabi ya bayyana a

cikin Mizanul- I’itidal 4/485).

Har ila yau a cikin maruwaitan

nasa akwai Abdul-Wahid bin

Ziyad, wanda shi ma bai sami

yabo a wajen malaman fannin

ba, saboda Zahabi ya ruwaito

zantukan wadannan malamai

suna zargin Abdul-Wahid da

cewa ya shahara wajen kago

insnadi na karya a ruwaya

(duba Mizanul- l’itidal 2/ 672

wajen ambatonsa); haka Abu

Dawud ya yi irin wannan

magana a kansa; Yahya bin

Mu’in ya kara da cewa

“ruwayar Abdul-Wahid ba a

bakin komai take ba” (duba

duk wadannan bayanan a

wancan littafi na Zahabi).

A kan wannan ka kiyasta

kowane irin hadisi ka gani

yana haramta mutu’a koda a

littafan Shi’a ne kuwa.

Ruwayar da malamai masu kokarin haramta auren Mutu'a ke

ishara da ita a al-Istibsar da

Tahzeebul-Ahakam na Sheikh

al-Tusi (daga malaman Shi’a

na karnin hijra na hudu), ko

dai irin wadannan malamai basu karanta su da kansu ba ko

kuma ya zama sun

kawar da kansu daga cewa

wannan hadisi yana tsakiyar

sama da hadisai ashirin a

babobi daban daban na

mutu’a kuma ya saba da duk

sauran. Sannan abin lura anan sune kamar haka: (a) a

cikin wadannan littafai biyu

kawai hadisin ya fito; (b)

Kuma duk littafan biyu mutum

daya ya wallafa su; (c) Sannan

mawallafin ya tabbatar da

rauninta bayan ya bayyana ta

a cikin Tahzeebul-Ahakam,

haka ya yi bayanin ma’anar

wannan hanin a cikin al-

Istibsar. Don haka babu abin

da ke taimaka wa haramta

mutu’a a duk littafan Shi’a.

Kashi Na Biyu: Su ne

ruwayoyin da suke dangana

hana auren mutu’a da Khalifa

na biyu Umar bin Khattab

[RA]. Da alamun ambaton

wannan ne ya fusata wasu malamai masu fishi da fishin wani har su nemi karyata

wannan dangane da tawile tawile marasa ma'ana.

Sai dai duk wanda ya bibiyi

wannan mas’ala da abubuwan

da malaman Musulunci suka

tattauna a kanta zai zama ba

shi da hanyar karyata wannan

dangane ga Khalifa [RA].

Misali, daga hadisan da

Muslim ya fitar a wannan

babin akwai hadisin Ibn Juraih

daga Ibn Zubair, ya ce: Jabir

bin Abdullah (al-Ansari) ya ce:

“Mun kasance muna yin auren

mutu’a da (sadakin) cikan

tafin hannu na dabino da

(nikakken) gari na ’yan

kwanaki a lokacin Manzon

Allah [SAWA] da lokacin

Abubakr [RA], har zuwa

lokacin da Umar [RA] ya hana

a kan lamarin Amr bin Haris.

A wata ruwayar irin wannan

da Muslim ya fitar, wadda

Ahmad bin Hambali ma ya

fitar da ita a cikin hadisan da

ya kawo kan mutu’a, an nuna

lokacin da Umar [RA] ya dauki

wannan mataki da cewa “a

karshen khalifancinsa

ne” (duba duk wadannan a

Sahih Muslim 4/131 a Littafin

Aure, babin Mutu’a); haka

wannan ruwaya ta zo a cikin

Sunan na Baihaki (wajen

ambaton hadisan mutu’a a

Littafin Aure) da Tafsirin

Kurtubi (wajen fassarar Ayar

mutu’a) da wasunsu da yawa.

Gaskiya ne cewa wasu

malamai sun ga ba makawa su

koma da haramtawar zuwa ga

lokacin Manzo [SAWA], da yin

tawilin zantukan Khalifa Umar

[RA] mai cewa “ina yin hani a

kansu” da cewa yana nufin

bayanin hanin da Shari’a ta yi

ne, ba shi da kansa ba. Haka

wadancan sun bayyana fadinsa

da ya gabaci wancan din,

wanda ya ke cewa: “Sun

kasance” da cewa yana nufin a

wani lokaci da ya gabata kafin

a hana; da cewa Umar [RA] ya

fadi haka ne a bisa mumbarin

Manzo [SAWA] kuma a gaban

Sahabbai, da dai masu

sauraronsa ba su da labarin

hani a kanta da sun yi korafi a

kan haka. Sai dai duk

wadannan tawile-tawile zasu

rasa kowace irin kima idan aka

yi la’akari da cewa:

1. Shi dai Khalifa da kansa bai

fadi hanin Shari’a kafin

zancensa ba; ya dai danagana

wa kansa ne hanin; da kuwa

akwai wani abu a Shari’a da ya

haramta mutu’a da ba za a iya

fahimtar abin da zai hana

Umar [RA] ambatonsa a

lokacin haninsa ba. Rashin

dangana hanin ga Shari’a ya

nuna haninsa ne kamar yadda

ya bayyana haka a fili.

2. Ruwayoyin da ake dangana

haramta mutu’a ga AlKur’ani

da fadar Manzo [SAWA] duk

mun tabbatar da ranuninsu a

ka’idar ruwayar hadisi ta

bangaren dukkan Musulmi.

3. A wani zancen na Umar

[RA] da ya zo a cikin ruwayar

da Baihaki ya fitar da ita a

cikin Sunan dinsa (7/206), an

hakaito Khalifa yana fusata

bayan Khaulatu bint Hakim ta

tsegunta masa auren mutu’a

da Rabi’u bin Umayya ya yi da

wata mace, a kan haka ne

Khalifa ya fadi cewa: “Wallahi

da na gabaci wannan mutu’an

da na jefe shi a kansa.”

Wannan na nuna kafin

khalifancin Umar [RA] babu

hani a kan mutu’a.

4. Barazanar ukuba

da Khalifa ya yi ga duk wanda

ya kama da auren mutu’a ya

nuna yaduwarsa a tsakanin

Sahabbai (sabanin yadda

irin wadannan malamai suke

tsammani); abin da ke nuna

Sahabbai ba su da labarin

haramcin mutu’a kafin Khalifa

ya hana; kuma barazana daga

mai mulki ba a wasa da ita,

shi yasa wasu Sahabbai suka

kame daga mutu’a.

5. Cewa Sahabbai irin su Ibin

Abbas [RA] da Jabir bin

Abdullah al-Ansari da wasunsu

sun yi karfin halin hamayya da

matsayin Khalifa, inda suka ci

gaba da fatawa a kan

wanzuwar halaccin mutu’a.

Abubuwan da wasu ke kokarin

fada na cewa Ibin Abbas ya

dawo daga halatta shi daga

baya; da cewa Jabir ba shi da

labarin haramcin ne ya sa ya

nace a kan halatta shi, duk

tawile tawile ne da ba su

jingina da wani dalili ba; don

haka ne ma malaman furu’a

suka yi sakwa-sakwa da

haramta mutu’a (ba su

tsananta a kansa ba).

6. Zancen da Imam Ali [AS]

ya yi ta nanatawa na cewa ba

don hanin Khalifa ba da babu

mai yin zina sai tababbe. Ka

kuwa riga ka ji cewa dangana

ruwayar haramta mutu’a gare

shi rarrauna ne da ya fito

daga wadanda aka zarga da

tadlis da majhuli.

Wadannan kawai sun isa nuna

cewa hanin na Khalifa ne,

wanda shi ke da akalar mulki

a hannunsa. Illa dai akwai

uzurori da wasu ke ba Khalifa

a kan haka, daga ciki akwai

cewa ya yi wannan hani ne

saboda wata maslaha da ta

shafi wannan yanayin, don

haka haninsa ba na dindindin

ba ne. Wannan ya sa wasu

daga malaman Ahlussunna

(duk da su ne ’yan tsiraru)

suka saura a kan halatta

mutu’a.

AUREN MUTU'A TSAKANIN

MUSULMI (3)

Fadar Halaccin Mutu’a.

Wadanda suke ganin hallacin

auren mutu’a sun dogara ne

da:

1. Ayar AlKur’ani (Nisa’i:

24) wadda duk Musulmi suka

dace a kan cewa ita ta hallata

mutu’a, amma suka saba a

kan goge ta; kenan halattawan

tabbatacce ne, haramtawan ne

ake da shakka a kansa; babu

inda shakka ke iya goge

yakini.

2. Ga kuma tarin hadisai

a kan halaccin auren, wadanda

aka ambace su a dinbin litattafan hadisan Ahlus sunna kuma Malamai ba su yi jayayya da su

ko karyata su ba.

3. Cewa hadisan da ake

dogara da su a kan haramcin

mutu’a ba su inganta ba ta

fuskar isnadi da ma’ana (don

sun saba wa AlKur’ani), don

haka ba su da karfin da za su

iya goge hukuncin da ya

tabbata a AlKur’ani.

4. Malaman Ahlul-baiti

(wadanda ’yan Shi’a ke dauka

a matsayin magadan ilimin

kakansu) duk sun dace a kan

halaccin mutu’a. Halattawarsu

gare shi ne ma ya wanzar da

tattauna wa a kansa a tsawon

tarihin bincike da nazari. Da

ma kuwa Annanbi [SAWA] ya

fadi cewa ya bar mana su

(Ahlul-baiti) tare da AlKur’ani,

kuma ba za su taba rabuwa ba

har su same shi a bakin tafkin

Alkausara (Sahih Muslim

4/1873 hadisi na 2408).

5. Cewa akwai Sahabban da

suka tafi a kan rashin shafe

hukuncin mutu’a har suka bar

duniya.

6. Kara da cewa kowane irin

dalili ya sa Shari’a ta halatta

mutu’a a jiya, to wannan dalili

na nan a yau. Kuma bukatar

mutu’a a yanzu (da hayoyin

fitinuwa suka wayaita) bai kasa

bukatarsa a farkon Musulunci

ba idan ma bai wuce ba.

7. Cikar Musulunci da

Musulmi suka yi imani da shi

kuma wanda AlKur’ani ya

tabbatar da shi (al-Ma’ida: 3)

yana nufin cikakkun tanaje

tanajen da Musulunci ya

samar ne, wadanda za su

magance wa Musulmi duk

matsalolinsu na rayuwa. Idan

aka ce Musulunci ne ya share

mutu’a to an tuhume shi da

samar da gibi ga mabiyansa,

wanda bai musanya shi da

wani abu mai tasiri ba.

Saboda azumi yana rage kaifin

sha’awa ne ba biyan bukatar

jima’i ba; saboda mabukaci ko

ya yi azumi yana da bukata

idan ya yi bude-baki; kuma

azumi ba ko da yaushe ake

yinsa ba; sannan akwai masu

uzurin da aka sauke musu

azumin farilla ma balle na

rage sha’awa. Halin matsi da

matsan da ba su da ikon aure

na dindindin kan shiga a

lokacin fizgar balaga ba shi da

magani sai mutu’a, in ba haka

ba kuwa sai zina ko dabarun

fitar da maniyyi da hannu

(wanda ke haifar da cutar

saurin gama jima’i ga da

namiji da barazanar kau da

sha’awar mace gare shi gaba

daya) barnar wadannan

lamurra ga daidaiku da

al’umma kuwa bayyane yake

ga kowa. Wannan ya kore

soki-burutsun tsirarun Ustazai na kore

mutu’a da rashin kawo wa

matasa kakkarfar mafita.

Mutu’a A Furu’a.

A nan ne nake son yin gyra a

kan sigar da wannan

tattaunawa take tafiya. Wani

abu da masu tattaunawa suka

rafkana daga gare shi shi ne

cewa kallon mas’aloli irin

wannan ya kamata ya fi bayar

da karfi ne ta mahangar

furu’a. Saboda daukar

matsayin halattawa ko

haramta abu irin mutu’a yana

bukatar wasu ilmummuka da

suka wuce harshen larabci da

karanta hadisai da tafsiri.

Akwai kusan fannonin ilimi

har guda tara (wasu sun kai su

har goma sha daya) da ya

kamata mutum ya kware (ba

kawai ya san wani abu a kansu

ba) kafin ya yi fatawa da halal

ko haram a furu’a.

Masifar da aka jarabci

al’ummar Musulmi a ’yan

shekarun nan shi ne na wasu

’yan Ustazai da suka fito daga

wasu jami’o’in wasu kasashen

Larabawa, bisa dogaro da

kalkala da kadifiri na magana

da harshen larabci sai suka

shiga dora mutane a kan

abubuwan da suka saba wa

mazahabobinsu na furu’a.

Wannan kuskure ne babba.

Dole ne mutum ya koma ga

daya daga wadanda aka dace a

kan ikonsu na iya shiga cikin

wadancan ruwayoyi masu karo

da juna da samar da mafita,

don aiki da abin da suka yi

fatawa a kai. Dole Ahlussunna

su koma ga malamansu (bai

halatta su dauki fatawar

wasunsu don jin dadi kawai

ba), haka ma dan Shi’a wajibi

ne ya dogara da fatawar

marja’i a kan komai har da

mutu’a. Wannan shi ne abin

da duk bangarorin biyu suka

dace a kai.

Malaman furu’a sun kasu kashi

biyu a kan auren mutu’a;

akwai wadanda ijtihadinsu ya

kai su ga halatta shi

(wadannan su ne daukacin

malaman Shi’a a jiya da yau,

da wasu ’yan tsiraru daga

malaman Ahlusunna); sai

kuma galibin malaman

Ahlussunna, wadanda

ijitihadinsu ya kai su ga

haramta shi. Amma duk da

haka, malaman suna da wasu

hukunce hukunce da suka dora

mabiyansu a kai; misali

mazhabar Malikiyya sun dace

a kan cewa:

1. Idan dan Malikiyya ya yi

mutu’a a raba auren.

2. Matar da a ka yi mutu’a da

ita ta cancanci dukkan sadakin

da aka dace idan mijin ya taba

saduwa da ita, da rabin sadaki

idan bai taba saduwa da ita

ba.

3. Kar a yi musu haddi (ba

bulala ba balle jifan

zawarawa); sai dai wasu sun ce

a tsawatar da su da wata

ukuba da alkalin shari’a ya ga

ta dace.

4. Idan aka sami ciki dan

yana bin ubansa ne, kuma dan

halal ne. Wannan ne ya sa

wasu masu da'awar malanta kuma ake daukan su a matsayin malamai suke fadar abin kunya na ban mamaki

yayin da suke cewa: “duk dan da

aka samu ta auren mutu’a ba

dan aure ba ne!” alhali hatta a

cikin Iziyya ta Shazili (wanda

ake karanta shi daga matakin

farko na karatun fikihu a kasar

nan) an tabbatar da sabanin

haka a Babi na Takwas a kan

Aure da Saki (shafi na

201-202), da cikin

Thamaruddani sharhin Risala

ta Abu Zaid (shafi na 447).

5. Da yana gadon iyayensa

bisa fatawarsu ta cewa dan na

bin ubansa.

Su kuwa ’yan Shi’a da suke

halatta shi, suma sun bayyana

hukunce hukuncensa; wasu

daga cikin wadannan hukunce

hukunce sun hada da:

1- Sadaki sharadi ne a cikinsa;

yana iya zama duk abin da

ma’auratan suka dace a kai.

2- Idan ba a ambaci mudda a

lokacin daura shi ya zama na

dindindin.

3- Ba a wajabta gado tsakanin

ma’aurata a cikinsa ba, sai a

inda aka shardanta hakan a

lokacin daura shi.

4- Babu saki a tare da shi, sai

dai mijin yana iya yafe mata

muddar da ta saura a duk

lokacin da ya so.

5- Ciyarwa ba wajibi ne a

cikinsa sai a inda aka sa shi a

matsayin sharadi a lokacin

kulla auren.

6- Ba shi da iyakantaccen

adadi, mutum na iya yi da

iyaka adadin da ya so.

7- Ba a yi da budurwa sai da

izinin waliyyinta na Shari’a.

8- Makaruhi ne a yi mutu’a

da wadda ta shahara da da

zina da mai zaman kanta.

9- Ya halatta ayi azalu (fitar

da maniyyi a waje) yayin

saduwa ba da izininta ba.

Wadannan sharudda da ire-

irensu masu yawa suna iya

bayyana wa kowa cewa ba a

shardanta mutu’a don barna

ko sangarta mutane ko

raunana auren dindindin ba;

sai don kara kare al’umma da

rage zafi ga wadanda ba su da

ikon dauwamammen aure ko

wadanda suke bukatar karin

lokaci don shirin auren

dindindin da sauransu. Kar a

manta da cewa ba don maza

kawai aka shar’anta wannan

auren mutu’a ba; mata ma za

su iya cin gajiyarsa kusan fiye

da maza. Yanzu zawarawa

nawa ne suka share shekaru

ba miji, ko saboda wahalhalu

da suka sha a tsohon aurensu

suke tsoron gaggauta sake

aure; yaya irin su Ja’afar za su

yi da sha’awar irin wadannan?

Wannan zai nuna kuskuren

ustazai na kokarin nuna

mutu’a da mummunan sura.

Da dai zasu takaita da ambaton

fatawowin malaman furu’a da

haka fi alheri gare su da

al’umma baki daya. Kuma ya

kamata kafin zargin masu

halatta mutu’a irin wadannan mutane su ba

kansu lokacin sanin ainihin

abin da suke fada a kan

auren, amma abubuwan da ya

bayyana sun nuna basu san

fatawoyin masu halatta mutu’a

ba.

Idan Shari’a ta halatta mutu’a

ne don manufar saukaka wa

mutane, shawarar irin wadannan Usatazai na

takaita da auren dindindin ba

ta da mahalli kenan. Mun

dace da su a kan kira zuwa ga

bin Sunnar auren dindindin

amma ba tare da haramta

mutu’a ba. Kuma kasancewar

Manzo [SAWA] ya yi auren

dindindin bai cutar da

halaccinsa ba, saboda Annabi

ba duk halal ya ke yi ba.

Kuma ai an halatta masa rike

mata fiye da hudu bayan

kuyangu; yanzu wadannan malamai zasu iya

auren mata fiye da hudu? Ko

suna da hanyar samun

kuyangu? Sai dai idan sun

halatta wa kansu tabi’ar auri-

saki, wanda zaluncinsa

bayyane yake ga kowa.

Kuma ina ba masu tattauna

mas’alolin addini shawara da

koyon ladubban tattaunawa.

Yanzu ina amfanin zargin da

wasu ustazai sukeyi na cewa litattafan shia “cike

suke da karya da cakuda

gaskiya da karya.” Wannan irin

diban-karan-mahaukaciya da

suke yi na hukunta “littattafan

Shi’a” ya saba wa kowane irin

mizani –na hankali da Shari’a.

Irin wannan babban zargi ya

kamata ya biyo bayan tarin

misalai ne na wuraren da

“littattafan Shi’a” suka yi karya

da wuraren da suka “cakuda

gaskiya da karya”. Su sani

cewa ba a kan wasu ’yan

tsiraru suke magana ba; yanzu

’yan Shi’a a kasar nan sun

wuce yadda duk suke

tsammani a adadi da tasiri da

karfi ta kowace fuska. Ba kore

samun kuskure –kai hatta ma

samun ganganta karya- nake

yi ga littafan Shi’a ba, amma

gamammen hukuncin nasu ne

yake da sa kuka da dariya a

lokaci daya.

Rufewa

Na yi kokarin yin bayani ne a

kan matsayin auren mutu’a a

tsakanin Musulmi. Ta bayyana

cewa dukkan Musulmi sun

dace a kan cewa asalinsa halal

ne; amma sun saba a kan

wanzuwar wannan halacci da

goge shi. Akwai masu ganin

wanzuwar wannan halacci

akwai kuma wadanda suka tafi

a kan cewa an goge shi; kowa

ya dogara ne da hakkin da

Musulunci ya ba shi na yin

ijtihadi, da yadda ya bar

kofarsa a bude ga Musulmi a

kowane zamani. Abin kuma

sha’awa shi ne yadda

Musulunci ke da fadin kirjin

rungumar sakamakon

ijtihadodin ’ya’yansa –matukar

sun yi su bisa ka’idar yin

ijtihadi- ta yadda ya ba duk

wanda ya yi daidai a

ijtihadinsa lada biyu na

kokarinsa da samun daidai da

ya yi; ya kuma ba da lada

daya ga wanda ya yi kuskure

saboda kokarinsa (Hadisin

Bukhari ma ya tabbatar da

haka).

Don haka abin takaici ne ganin

yadda wasu ke kokarin takaita

wa Musulunci fadinsa; da

gda ba ta su ba, da kokarin

tilasta mutane a kan

takurarren tunaninsu.Ya zama

dole Musumi su kare kansu

daga irin wadancan, ta hanyar

lizimtar fatawoyin malamansu

na furu’a da mujtahidan da

suka cika sharuddan ijtihadi.

Da hake ne kawai za su tsira

daga fadawa rudani da rashin

sanin kakkarfar majingina.

Allah Ya sa mu dace amin.

Wa sallal lahu ala Sayyidina Muhammad wa ala alihit tahirin.